GEBE REHABİLİTASYONU NEDİR?
Gebelik, tüm organlarda çeşitli derecelerde değişikliklere sebep olur. Aynı zamanda biyomekanik, hormonal ve vasküler değişiklikler sebebiyle kas iskelet sistemi üzerinde daha belirgin etkiler yaratmakta; bu etkiler gebeliğin ilerleyen dönemlerinde, fiziksel kısıtlılık, yaşam kalitesinde bozulma ve en önemlisi ağrı ile kendini gösterebilir.
Gebelerin kas-iskelet sistemi yönünden takibi ve ortaya çıkacak sorunların önlenmesi ve tedavisi hem anneyi doğuma hazırlar hem doğum sonucunda vücutta olan bazı değişiklikler olabildiğince erken düzelir. Ayrıca iyi bir rehabilitasyon programı annenin yeni doğan çocuğuna daha iyi bakmasını sağlar ve doğum sonrası toparlanmasını kolaylaştırır.
Gebelik öncesi kas iskelet sistemindeki problemler ve kasların fonksiyonel durumunun bu sürece katkısı düşünülürse egzersizin tüm kas iskelet sistemi problemlerinde olduğu gibi gebelik sürecindeki önemi de daha iyi anlaşılacaktır. Sadece gebelik sürecinde değil gebelik öncesi hazırlık sürecinde de yapılacak egzersiz ileriki süreçte gelişecek fizyolojik problemlere karşı koruyucu olur ve daha kolay bir doğum süreci ile birlikte doğum sonrası dönemde daha sağlam ve hızlı bir toparlanma süreci sağlayacaktır.
GEBELİKTE GÖRÜLEN KAS-İSKELET SİSTEMİ DEĞİŞİKLİKLERİ
Gebelikte en sık rastlanan kas-iskelet sistemi rahatsızlıkları; bel ağrısı ve diğer omurga sorunları, kalça ve kasık ağrıları, torasik çıkış sendromları, sinir sıkışma sendromları, baldır krampları, varisler sayılabilir.
Gebelikte ağırlık merkezinin değişmesi, kilo alımı, sıvı retansiyonu ve hormonal değişiklikler başlıca kas iskelet sistem değişikliği nedenleridir. Gebelikte kitle dağılım değişikleri en fazla gövdede olmak üzere tüm vücutta görülür. Uterus büyümesi ve gövdede belirgin olarak görülen kütle artımı nedeniyle ağırlık merkezinin öne kayması, gebede çeşitli kompanzasyon mekanizmalarının gelişmesine yol açar. Gebe, dengesini sağlamak için gövdesini arkaya kaydırır. Bu durum lomber lordozda artışa yol açar. Lordozdaki artış pelvisin anterior rotasyonuna (anterior pelvik tilt), bu da dizlerde hiperekstansiyona (genu requrvatum) sebep olur. Dengeyi korumak için geliştirilen bir diğer kompansatuar mekanizma ise taban genişliğinin artırılmasıdır. Bu da ayak tabanı medialine binen yükün artmasına ve dolayısıyla ayakta pronasyonun artışına neden olur.
GEBE REHABİLİTASYONUNDA YAPILAN UYGULAMALAR
Gebelikte kas zayıflığı ve/veya gerginliğinin yanında kaslar ve diğer yumuşak dokular arasında dengesizlikte önemli bir problemdir.
Gebelikte bazı kaslar kısalırken bazı kaslarda da zayıflama görülür. Tedavi sırasında öncelik kısalan kasların uzatılmasına verilmelidir. Bunun için germe egzersizleri yapılmalı, daha sonra zayıf kaslar güçlendirilmelidir. Yapılan egzersizler alanında uzman bir fizyoterapist eşliğinde yapılmalıdır.
Gebelikte nefes egzersizleri oldukça önemlidir. Bunun için doğru diyafram nefesiyle çalışılmalıdır. Gebede stabilizasyon mekanizması sağlanarak gebelik süreci ve doğum esnasındaki problemler azaltılabilmektedir.
Gevşeme egzersizleri ve pozisyonlamaları ise gebelere öncelikli kazandırılan egzersizlerden biridir.
Gebe rehabilitasyonunda masaj ve yüzeysel ısıtıcılar kas spazmını azaltır ve dolaşımı arttırır. Bu şekilde ağrıyı da azaltır. Gebelerde sık görülen tromboflebit olması durumunda masaj ve sıcak uygulama yapılmaz.
Gebelik döneminde yapılan egzersizler anneyi doğuma mental olarak daha iyi hazırlar ve doğum korkusunun azalmasında etkili olur.
Gebelikte uygulanacak doğum öncesi egzersizler daha sonra çıkacak birçok sorunu önleyebilir veya şiddetini azaltabilir.
Fizyoterapistin vereceği duruş eğitimi ile, gebelik sürecinde yaşanabilecek denge problemlerinin bel ve sırt ağrılarının kalça ağrılarının önlenmesinde önemli rol oynar. Ayrıca tekrarlayan doğumlar sonucu ortaya çıkabilecek duruş bozuklukları ve bunlara bağlı eklem hasarları ve omurga sorunları en aza indirilir.